Мышь Гликерия и хорошие сны
Лөкүө кутуйах уонна минньигэс түүллэр.
Лөкүө кутуйах бэйэтигэр чаһы ылынарга сананар.
Мал туһата суох эрээри, кэрэ көстүүлээх.
Онтон Лөкүө кэрэни сөбүлүүр. Лөкүө хомуотун үөһэ хоппотугар оннук, элбэх туһата суох уонна кэрэ көстүүлээх маллар бааллар. Хас биирдии мал бэйэтэ туспа суулаах, хопполоох эбэтэр холбуйалаах.
Кини табаарыстара уонна билсиилээхтэрэ билэллэр этэ: туһата суох малы быраҕыахтааҕар, Лөкүөҕэ илдьэн биэрэр ордук диэн. Лөкүө үөрэ-көтө хомуотун уөһэ хоппотугар илдьэн ууруоҕа. Онно киниэнэ барыта кытаанах бэрээдэк. Күөх өҥнөөх харыйа оонньуурдарын үлтүркэйдэрэ – маҥан хоппоҕо. Оттон кыһыл өҥнөөхтөр – биллэн турар, чаҕылыҥнас сууга. Соҕурууҥу мас отонун уҥуохтара бэчиэнньэ хоппотугар бааллара. Тимэхтэр күөгү быатыгар тиһиллибиттэр.
Чэ ити курдук салҕыы.
Хас сэрэдэ ахсын Лөкүө хомуотун арыйан көрөр уонна астына дуоһуйар. Ардыгар оптуорунньукка көрөр.
Хомуот иһигэр туох барыта баар: сымнаҕас лоскуйдар, солко быалар, көннөрү хоруоҥкалар уонна перламутр оҕуруолар, алдьаммыт тыҥырах кыптыйдара, сибэкки ойуулаах алдьаммыт фарфор чааккылар тобохторо, сиэркилэ үлтүркэйдэрэ, аһыы сакалаат суулара, үрэх ракушкалара, кыраныысса таһынааҕы манньыаттар, клен мас сиэмэлэрэ, үс дьиҥнээх курустаалтан оҥоһуллубут духуу бүөлэрэ, түнэ суумка тимэхтэрэ, алтан буруһууна, мармелад сиир ньуоска, үс устуука сулус сэлээппэлээх обуой тоһоҕолоро, хатарыллыбыт инжир, сүлүүдэ торохойдоро, тиигир ойуулаах арбуз сиэмэлэрэ. Онтон харыйа онньуурдарын үлтүркэйдэрин, соҕурууҥу мас отонун уҥуохтарын уонна тимэхтэри эһиги номнуо көрбүккүт...
Ол эрэн, чаһы эрэ суох.
- Миэхэ чаһы наада, - диэн Лөкүө маҕаһыын атыыһытыгар эттэ.
- Олус туһалаах мал! – атыыһыт сөхтө. – Бу эһиэхэ анаан саамай үчүгэй чаһылар.
Лөкүө толкуйдуу түстэ. Чаһы туһалаах буоллаҕына, хайдах эмэ туһаныахха наада.
Онтон Лөкүө чаһынан сатаан туһаммат.
- Олус судургу, - диэтэ атыыһыт. – Кытаанах тоһоҕоҕо истиэнэҕэ ыйаан баран, чаһыгын сорох ардыгар көрөн ылар буолаҕын.
“Дьикти атыыһыт, - диэн санаата Лөкүө. – Бу холобура, сакалаат суулара. Мин кинилэри хааттан хостуубун уонна одуулуубун. Онтон атыҥҥа туохха да туһата суохтар. Кинилэр олуһун чаҕылхай өҥнөөхтор уонна сөҕүмэр туһата суохтар.
Чаһыны эмиэ итинник одуулуур эрэ буоллахпына, ол аата, туох да туһаны аҕалбат эбит. Ылабын” – диэн Лөкүө быһаарынна.
Ханнык тоһоҕоҕо ыйыырын ыйыталаста – боростуой тоһоҕоҕо эбэтэр обуой тоһоҕотугар, - уонна чаһытын кытта дьиэтигэр сүүрдэ.
Чаһыта истиэнэҕэ ыйанан турар. Лөкүө одуулуу көрөр. Олус кэрэ көстүүлээх уонна күлүмүрдээн көстөр стрелкалара тыаһыыллар.
Арай биир билсиилээҕэ эрийэн эттэ:
- Мин эн чаһы атыыласпытын туһунан иһиттим дии, оннук дуо?
- Оннук, саамай үчүгэйин ыллым – диэн симиктик Лөкүө эттэ.
- Ол аата, бүгүн биһиэхэ ыалдьыттыы, хойутаабакка кэлэр инигин?
- Кэлиэ5им, - Лөкүө төбөтүнэн тоҥхох гынна. – Хомунан эрэбин.
- Чаас аҥарынан? – билсиилээ5э сэрэйбиттии саарбаҕалаата.
-Чаас аҥарынан, - Лөкүө чуолкайдык сөбүлэстэ.
- Арай уон биэс мүнүүтэнэн?
- Уон биэс мүнүүтэнэн, - мөккүһэ барбакка Лөкүө эппиэттээтэ. Уонна чаһытын көрө, олорунан кэбистэ.
“Уон биэс мүнүүтэ диэн наһаа да үчүгэйдик иһиллэр, - толкуйдуу олордо Лөкүө. - Ол аата туох диэн эбитин билсиилээхпиттэн ыйытарбын умнумуохпун наада.”
Арай туох эрэ сыыгыныы түстэ!Онтон аны суукурдаан тыаһаата! Өссө биирдэ! Аны хаста даҕаны!
- Айкыы, тыаскын тохтот, миигин куттаама! – диэн Лөкүө хаһытаата.
Ол гынан баран, чаһыта кини тылын истибэтэ. Уонна бэйэтэ баҕарбытынан тохтоото.
«Сотору түүн буолуоҕа, - диэт Лөкүө остуолун анныттан тахсан толкуйдаата. – Кэбис, бу чаһыны дьиэм иһигэр туруорбат эбиппин».
Уонна чаһытын таһырдьа таһаарда.
Түүнү быһа чаһыта утуппакка, тыаһаан тахсыбыт. Онтон Лөкүө түннүгүн сабыытын быыһыгар саһан туран өҥөйбөхтүүр.
Сарсыарда туран төттөрү маҕаһыыҥҥа илдьэн төнүннэрбит.
-Олох дьикти чаһы эбит, уерэтиллибэтэх. Атын кыра куттала суохтар бааллар дуо?
- Бу баар саамай кыра чаһы. Ол эрэн алдьаммыт – хойутуур, - диэн атыыһыт Лөкүөҕэ эттэ уонна лаахтаах мас хоппону биэрдэ. Хоппо иһигэр туох эрэ аргыый аҕайдык чыбыргыыр.
- Мин бэйэбэр чаһы ылынным. Олус кыра уонна илиигэ кэтиллэр, - Лөкүө табаарыстарыгар уонна билсиилээхтэригэр киһиргээтэ.
Түүнүн Лөкүө чаһытын хомуотун үөһэ хоппотугар сынньата уурар. Хата оруобуна мармелад баһар ньуоскатын уонна үрүйэ ракушкаларын ыккардыларыгар сытар. Уонна бары чуумпу минньигэс түүллэри түүһүүллэр.
Онтон чаһыта хойутуура диэн – ити бүгүн эрэ кини ханна да ыксаабат.
Лөкүө бэйэтин курдук.
Лөкүө кутуйах бэйэтигэр чаһы ылынарга сананар.
Мал туһата суох эрээри, кэрэ көстүүлээх.
Онтон Лөкүө кэрэни сөбүлүүр. Лөкүө хомуотун үөһэ хоппотугар оннук, элбэх туһата суох уонна кэрэ көстүүлээх маллар бааллар. Хас биирдии мал бэйэтэ туспа суулаах, хопполоох эбэтэр холбуйалаах.
Кини табаарыстара уонна билсиилээхтэрэ билэллэр этэ: туһата суох малы быраҕыахтааҕар, Лөкүөҕэ илдьэн биэрэр ордук диэн. Лөкүө үөрэ-көтө хомуотун уөһэ хоппотугар илдьэн ууруоҕа. Онно киниэнэ барыта кытаанах бэрээдэк. Күөх өҥнөөх харыйа оонньуурдарын үлтүркэйдэрэ – маҥан хоппоҕо. Оттон кыһыл өҥнөөхтөр – биллэн турар, чаҕылыҥнас сууга. Соҕурууҥу мас отонун уҥуохтара бэчиэнньэ хоппотугар бааллара. Тимэхтэр күөгү быатыгар тиһиллибиттэр.
Чэ ити курдук салҕыы.
Хас сэрэдэ ахсын Лөкүө хомуотун арыйан көрөр уонна астына дуоһуйар. Ардыгар оптуорунньукка көрөр.
Хомуот иһигэр туох барыта баар: сымнаҕас лоскуйдар, солко быалар, көннөрү хоруоҥкалар уонна перламутр оҕуруолар, алдьаммыт тыҥырах кыптыйдара, сибэкки ойуулаах алдьаммыт фарфор чааккылар тобохторо, сиэркилэ үлтүркэйдэрэ, аһыы сакалаат суулара, үрэх ракушкалара, кыраныысса таһынааҕы манньыаттар, клен мас сиэмэлэрэ, үс дьиҥнээх курустаалтан оҥоһуллубут духуу бүөлэрэ, түнэ суумка тимэхтэрэ, алтан буруһууна, мармелад сиир ньуоска, үс устуука сулус сэлээппэлээх обуой тоһоҕолоро, хатарыллыбыт инжир, сүлүүдэ торохойдоро, тиигир ойуулаах арбуз сиэмэлэрэ. Онтон харыйа онньуурдарын үлтүркэйдэрин, соҕурууҥу мас отонун уҥуохтарын уонна тимэхтэри эһиги номнуо көрбүккүт...
Ол эрэн, чаһы эрэ суох.
- Миэхэ чаһы наада, - диэн Лөкүө маҕаһыын атыыһытыгар эттэ.
- Олус туһалаах мал! – атыыһыт сөхтө. – Бу эһиэхэ анаан саамай үчүгэй чаһылар.
Лөкүө толкуйдуу түстэ. Чаһы туһалаах буоллаҕына, хайдах эмэ туһаныахха наада.
Онтон Лөкүө чаһынан сатаан туһаммат.
- Олус судургу, - диэтэ атыыһыт. – Кытаанах тоһоҕоҕо истиэнэҕэ ыйаан баран, чаһыгын сорох ардыгар көрөн ылар буолаҕын.
“Дьикти атыыһыт, - диэн санаата Лөкүө. – Бу холобура, сакалаат суулара. Мин кинилэри хааттан хостуубун уонна одуулуубун. Онтон атыҥҥа туохха да туһата суохтар. Кинилэр олуһун чаҕылхай өҥнөөхтор уонна сөҕүмэр туһата суохтар.
Чаһыны эмиэ итинник одуулуур эрэ буоллахпына, ол аата, туох да туһаны аҕалбат эбит. Ылабын” – диэн Лөкүө быһаарынна.
Ханнык тоһоҕоҕо ыйыырын ыйыталаста – боростуой тоһоҕоҕо эбэтэр обуой тоһоҕотугар, - уонна чаһытын кытта дьиэтигэр сүүрдэ.
Чаһыта истиэнэҕэ ыйанан турар. Лөкүө одуулуу көрөр. Олус кэрэ көстүүлээх уонна күлүмүрдээн көстөр стрелкалара тыаһыыллар.
Арай биир билсиилээҕэ эрийэн эттэ:
- Мин эн чаһы атыыласпытын туһунан иһиттим дии, оннук дуо?
- Оннук, саамай үчүгэйин ыллым – диэн симиктик Лөкүө эттэ.
- Ол аата, бүгүн биһиэхэ ыалдьыттыы, хойутаабакка кэлэр инигин?
- Кэлиэ5им, - Лөкүө төбөтүнэн тоҥхох гынна. – Хомунан эрэбин.
- Чаас аҥарынан? – билсиилээ5э сэрэйбиттии саарбаҕалаата.
-Чаас аҥарынан, - Лөкүө чуолкайдык сөбүлэстэ.
- Арай уон биэс мүнүүтэнэн?
- Уон биэс мүнүүтэнэн, - мөккүһэ барбакка Лөкүө эппиэттээтэ. Уонна чаһытын көрө, олорунан кэбистэ.
“Уон биэс мүнүүтэ диэн наһаа да үчүгэйдик иһиллэр, - толкуйдуу олордо Лөкүө. - Ол аата туох диэн эбитин билсиилээхпиттэн ыйытарбын умнумуохпун наада.”
Арай туох эрэ сыыгыныы түстэ!Онтон аны суукурдаан тыаһаата! Өссө биирдэ! Аны хаста даҕаны!
- Айкыы, тыаскын тохтот, миигин куттаама! – диэн Лөкүө хаһытаата.
Ол гынан баран, чаһыта кини тылын истибэтэ. Уонна бэйэтэ баҕарбытынан тохтоото.
«Сотору түүн буолуоҕа, - диэт Лөкүө остуолун анныттан тахсан толкуйдаата. – Кэбис, бу чаһыны дьиэм иһигэр туруорбат эбиппин».
Уонна чаһытын таһырдьа таһаарда.
Түүнү быһа чаһыта утуппакка, тыаһаан тахсыбыт. Онтон Лөкүө түннүгүн сабыытын быыһыгар саһан туран өҥөйбөхтүүр.
Сарсыарда туран төттөрү маҕаһыыҥҥа илдьэн төнүннэрбит.
-Олох дьикти чаһы эбит, уерэтиллибэтэх. Атын кыра куттала суохтар бааллар дуо?
- Бу баар саамай кыра чаһы. Ол эрэн алдьаммыт – хойутуур, - диэн атыыһыт Лөкүөҕэ эттэ уонна лаахтаах мас хоппону биэрдэ. Хоппо иһигэр туох эрэ аргыый аҕайдык чыбыргыыр.
- Мин бэйэбэр чаһы ылынным. Олус кыра уонна илиигэ кэтиллэр, - Лөкүө табаарыстарыгар уонна билсиилээхтэригэр киһиргээтэ.
Түүнүн Лөкүө чаһытын хомуотун үөһэ хоппотугар сынньата уурар. Хата оруобуна мармелад баһар ньуоскатын уонна үрүйэ ракушкаларын ыккардыларыгар сытар. Уонна бары чуумпу минньигэс түүллэри түүһүүллэр.
Онтон чаһыта хойутуура диэн – ити бүгүн эрэ кини ханна да ыксаабат.
Лөкүө бэйэтин курдук.
